شماره: 1-00

پرورش دهنده

 

 

مصطفی لطفی

دکتری تغذیه طیور

 

کنجاله سویا یکی از بهترین منابع پروتئین گیاهی است که در صنعت طیور مورد استفاده قرار می­گیرد. این نوع ماده اولیه از قابلیت هضم مناسبی برخوردار است و همچنین تعادل اسیدهای آمینه­ مناسب­تری نسبت به دیگر منابع پرتئینی گیاهی دارد. البته تنوع قابل توجهی در انواع کنجاله سویا مشاهده می­شود. به عنوان مثال دو نوع کنجاله سویا پوسته­گیری شده و پوسته گیری نشده که از نظر مواد مغذی تفاوت­های قابل توجهی دارند در دسترس می­باشد. در منابع علمی مختلفی به انرژی قابل متابولیسم بالاتر و همچنین خاکستر و فیبر پایین­تر کنجاله سویا پوسته­گیری شده اشاره شده است. سویای خام دارای برخی مواد ضد مغذی همچون ضد تریپسین می­باشد. ولی خوشبختانه بسیاری از این مواد ضد مغذی طی پروسه حرارتی در طی روغن­کشی از بین می­روند. البته تکنولوژی روغن­کشی و شرایط انجام این پروسه نیز می­تواند بر کیفیت کنجاله سویای تولید شده تأثیر فراوانی داشته باشد. لذا پروسه تولید کنجاله سویا نیز در بررسی کیفیت کنجاله سویا بایستی مورد توجه قرار گیرد.

طی سالهای گذشته انواع کنجاله سویا از آمریکا، برزیل، آرژانتین، هند و غیره به کشورمان وارد شده است. شاید در صورتی که پرورش­دهنده در انتخاب نوع کنجاله سویا وارداتی اختیار داشته باشد، یکی از مهمترین سوالات انتخاب نوع کنجاله سویا با در نظر گرفتن مسایل اقتصادی است. در ادامه مواد مغذی انواع کنجاله سویا از کشور­های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی شاید بتواند کمکی در جهت انتخاب صحیح این ماده اولیه خوراک باشد.

 

پروتئین خام موجود در انواع کنجاله سویا

در بسیار تحقیقات، بالاتر بودن میزان پروتئین خام در کنجاله سویا برزیل و آمریکا نسبت به کنجاله سویای هند گزارش گردیده است. به عنوان مثال در تحقیقی که توسط آقای راویندران و همکاران در سال 2014 و در نیوزلند به انجام رسید نتایج ذیل گزارش گردید:

 

نوع کنجاله سویا کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا آمریکا کنجاله سویا هند
پروتئین خام (درصد) 48.2 47.3 46.4

 

همانطور که مشاهده می شود پروتئین خام موجود در کنجاله سویا برزیل و آمریکا نسبت به کنجاله سویا هند بالاتر بوده است. همچنین در تحقیق دیگری که توسط آقای پارک و همکاران در کشور کره در سال 2014 به انجام رسید نتایج ذیل گزارش گردید:

نوع کنجاله سویا کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا هند
پروتئین خام (درصد) 48.34 45.2

 

در این تحقیق نیز پروتئین بالاتر کنجاله سویا برزیل نسبت به کنجاله سویا هند گزارش شده است. دلیل این موضوع توسط محققین: نوع دانه­های روغنی به کار رفته، شرایط کشت متفاوت دو کشور، منطقه جغرافیایی دو کشور و همچنین تکنولوژی به کار رفته جهت استخراج روغن از دانه­های روغنی عنوان گردیده است. میزان پروتئین خام موجود در خوراک از عوامل اصلی تأثیر­گذار بر عملکرد طیور صنعتی و همینطور بازده اقتصادی می­باشد و لذا توجه به این موضوع از اهیمت بالایی برخوردار است.

میزان فیبر خام موجود در انواع کنجاله سویا

در تحقیقات اشاره شده در جداول قبل میزان فیبر خام نیز مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج آن در جدول ذیل قابل مشاهده می­باشد:

نوع کنجاله سویا

 کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا آمریکا کنجاله سویا هند محققین

فیبر خام (درصد)

 4.05 3.63 6.08

راویندران و همکاران (2014)
فیبر خام (درصد) 5.05 – 7.22

پارک و همکاران (2001)

 

همانطور که مشاهده می­شود میزان فیبر خام نیز در کنجاله سویا هند نسبت به کنجاله سویا آمریکا و برزیل بالاتر گزارش گردیده است. میزان فیبر خام در کنجاله سویا رابطه معکوس با میزان انرژی قابل متابولیسم دارد. لذا پیش­بینی می­شود میزان انرژی قابل متابولیسم در کنجاله سویا هند پایین­تر از منابع دیگر کنجاله سویا باشد. همین

موضوع می­تواند عملکرد و بازده اقتصادی طیور را به طور معنی­داری تحت تأثیر قرار دهد.

اسید های آمینه ضروری موجود در انواع کنجاله سویا

در جدول ذیل برخی اسید­های امینه ضروری که توسط راویندران و همکاران (2014) اندازه­گیری و معرفی گردیده است قابل مشاهده می­باشد:

نوع کنجاله سویا

 کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا آمریکا کنجاله سویا هند
لیزین 2.79 2.88

2.68

متیونین

 0.69 0.72 0.66
ترئونین 1.86 1.86

1.75

 

همانطور که قابل مشاهده می­باشد میزان این اسیدهای آمینه ضروری (اگر چه در مقادیر کم) در کنجاله سویا هند نسبت به کنجاله سویا برزیل و آمریکا پایین­تر می­باشد

. همچنین در تحقیقی که توسط راویندران و بوتوالا در سال 2011 به انجام رسید بالاتر بودن قابلیت هضم ایلئومی اسیدهای آمینه در کنجاله سویا برزیل، آمریکا و آرژانتین نسبت به کنجاله سویا هند گزارش گردید. نتایج این بررسی در جدول ذیل قابل مشاهده است.

نوع کنجاله سویا

 کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا آمریکا کنجاله سویا هند کنجاله سویا آرژانتین
لیزین 89.9 91 87.4

90.9

متیونین

 89.9 89.5 87.2 89.7
ترئونین 83.1 83.3 79.8

83.4

 

با توجه به اهمیت و تأثیر قابل توجه اسیدهای آمینه ضروری اشاره شده بر عملکرد طیور، توجه ویژه به مقادیر اسیدهای آمینه موجود در کنجاله سویا هنگام جیره نویسی ضروری به نظر می رسد.

انرژی قابل متابولیسم موجود در انواع کنجاله سویا

در تحقیق انجام شده توسط آقای راویندریان و همکاران (2014) انرژی قابل متابولیسم موجود در انواع کنجاله سویا محاسبه گردید. نتایج این تحقیق در جدول ذیل قابل مشاهده می­باشد:

نوع کنجاله سویا

 کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا آمریکا کنجاله سویا هند کنجاله سویا آرژانتین
انرژی قابل متابولیسم 2317 2375 2000

2227

 

پایین­تر بودن انرژی قابل متابولیسم کنجاله سویا هند قابل پیش­بینی بود. علت آن بالاتر بودن میزان فیبر خام در کنجاله سویا هند می­باشد. این تفاوت در انرژی قطعاً می­تواند عملکرد طیور را به طور معنی­داری تحت تأثیر قرار دهد. پس در نظر گرفتن این تفاوت ها در جیره نویسی لازم و ضروری است.

 

اعداد موجود در جدول بالا مرتبط به نتایج تحقیقاتی است که در خارج از کشورمان به انجام رسیده است. برای بررسی بیشتر موضوع در ذیل به نتایج آزمایشات مربوط به 100 نمونه کنجاله سویا که از یکی از کارخانجات خوراک کشورمان جمع­آوری و مورد بررسی قرار گرفته است اشاره می­شود:

نوع کنجاله سویا

 کنجاله سویا آرژانتین کنجاله سویا برزیل کنجاله سویا هند کنجاله سویا ایران کنجاله سویا آمریکا
درصد پروتئین خام 43.02 45.57 43.53 42.72

45.95

انرژی قابل متابولیسم (کیلوکالری/کیلوگرم)

 2153 2262 2066 2243

2224

 

نتایج این جدول نیز راهنمایی مناسبی جهت مقایسه انواع کنجاله سویا وارداتی و تولید شده کشورمان می­باشد. همانطور که مشاهده می­شود در مقایسه میزان پروتئین خام، کنجاله سویا وارد شده از کشور آمریکا و برزیل از مقادیر بالاتری برخوردار هستند. در مورد میزان انرژی قابل متابولیسم نیز تفاوت­های قابل توجهی بین نمونه­های مختلف کنجاله سویا مشاهده می­شود.

برای روشن شدن اهمیت موضوع نمونه­های جیره مرغ گوشتی با در نظر گرفتن تفاوت در آنالیز نمونه­های مختلف کنجاله سویا اشاره شده در جداول بالا، در جدول ذیل نشان داده شده است. مشاهده می­شود تفاوت در مواد مغذی موجود در کنجاله سویا تا چه حدی می­تواند فرمولاسیون نهایی خوراک را تحت تأثیر قرار دهد.

 

فرمول و مواد مصرفی در یک تن خوراک

— —  281

کیلوگرم

 کنجاله سویا برزیل
— 289

کیلوگرم

 —

کنجاله سویا آمریکا

298

کیلوگرم

 — — کنجاله سویا هند
50

کیلوگرم

 30

کیلوگرم

 31

کیلوگرم

روغن خوراکی

613

کیلوگرم

 643

کیلوگرم

 649

کیلوگرم

 ذرت (حداکثر 12 درصد رطوبت)

10.2

کیلوگرم

 10.3

کیلوگرم

 10.5

کیلوگرم

کربنات کلسیم (38 درصد)
14.5

کیلوگرم

 14.5

کیلوگرم

 14.5

کیلوگرم

دی کلسیم فسفات

4.5

کیلوگرم

 3.6

کیلوگرم

 4.3

کیلوگرم

 L- لیزین
1.9

کیلوگرم

 1.7

کیلوگرم

 1.8

کیلوگرم

DL – متیونین

2.9

کیلوگرم

 2.9

کیلوگرم

 2.9

کیلوگرم

 نمک خوراکی

5

کیلوگرم

 5

کیلوگرم

 5

کیلوگرم

مکمل ویتامینه-معدنی مرغ گوشتی
1000

کیلوگرم

 1000

کیلوگرم

 1000

کیوگرم

جمع

آنالیز خوراک

19

 19 19 درصد پروتئین
1.1 1.1 1.1

درصد لیزین قابل دسترس

0.47

 0.47 0.47 درصد متیونین قابل دسترس
0.44 0.44 0.44

درصد فسفر قابل دسترس

0/8

 0.8 0.8 درصد کلسیم
0.16 0.16 0.16

درصد سدیم

3100

 3100 3100

انرژی (کیلوکالری درکیلوگرم)

 

نتیجه گیری

موضوعی که همه پرورش­دهندگان به آن اشراف کامل دارد این است که: بخش اعظمی از هزینه­های پرورش طیور (حدود 70 درصد) به خوراک اختصاص می­یابد. به همین دلیل یکی از مواردی که بیشترین توجه را در مرغداری به خود اختصاص می­دهد خوراک می­باشد. چرا که خوراک می­تواند بیشترین تأثیر را در سود و زیان نهایی به خود اختصاص دهد. در صنعت طیور کشورمان ماده اولیه اصلی تأمین­کننده انرژی ذرت و ماده اصلی تأمین­کننده پروتئین، کنجاله سویا می­باشد. با توجه به نوساناتی که در قیمت تولیدات صنعت طیور وجود دارد و گاهی ضرر و زیان، بسیاری پرورش دهندگان طیور را درگیر می­کند، آنها مجبور به کاهش هر چه بیشتر هزینه­های خود هستند. همانطور که اشاره شد انواع کنجاله سویا به کشور ما وارد شده و توسط پرورش دهندگان مورد استفاده قرار می­گیرد. از کشورهایی همچون برزیل، آرژانتین و هند. مشاهده گردید که تفاوت­های قابل توجهی در مواد مغذی موجود در نمونه­های مختلف کنجاله سویا از کشورهای مختلف وجود دارد. هدف اصلی جداول و اعداد نشان داده شده در این مقاله بیان این موضوع است که نوع کنجاله سویا، تأثیر قابل توجهی در فرمولاسیون و هزینه نهایی خوراک دارد. لذا قیمت هر نوع ماده اولیه­ای باید با توجه به کیفیت و مواد مغذی موجود در آن مورد بررسی قرار گیرد.