از دکتر سورن پزشکیان
با مصرف مداوم آب و گذشت زمان، در لوله‌های آبخوری سالنهای مرغداری ابتدا رسوب املاح و سپس زنگ‌زدگی و بالاخره رشد جلبک‌ها بوقوع می‌پیوندد و سبب می‌شود که محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیزمها بوجود آید.
اثرات سوء لوله‌های آلوده آب‌خوریهای سالنهای مرغداری در گله عبارتند از:
1- کاهش اثر مصرف واکسن‌های آشامیدنی.
2- افزایش تلفات.
3- کاهش راندمان تبدیل غذایی.
4- کاهش کیفیت لاشه کشتار شده.
با توجه به اهمیت عاری بودن لوله‌های آبخوری از رسوبات داخل آن، لازم است که لوله‌های آبخوری بعد از تخلیه گله و هم‌چنین زمانیکه مرغ در سالن وجود دارد هر دو هفته یکبار شستشو شوند.
برای شستشوی لوله‌ها بعد از تخلیه سالن، می‌توان از فرمولهای جدول شماره 1 استفاده کرد، با این توضیح مهم که غلظت مواد نامبرده در جدول شماره 1 را نباید زمانیکه گله در سالن وجود دارد مورد استفاده قرار داد.
جدول شماره 1
غلظت مواد شستشو دهنده در زمانیکه سالن خالی از مرغ باشد.
| مواد شستشو دهنده | مقدار مصرف |
| اسید سیتریک | 1000 گرم در 500 لیتر آب |
| سرکه | 4 لیتر در 500 لیتر آب |
| آمونیاک | 400 گرم در 500 لیتر آب |
| کلر | 350 گرم در 500 لیتر آب |
فرمولهای جدول شماره 2 مخصوص شستشوی لوله‌ها در زمانی است که گله در سالن وجود دارد با این توضیح که این آب باید در تانک آب تهیه و بوسیله آن لوله‌ها را شستشو داد و قابل مصرف طیور نمی‌باشد.
جدول شماره 2
غلظت مواد شستشو دهنده در زمانیکه گله در سالن باشد.
| مواد شستشو دهنده | مقدار مصرف |
| اسید سیتریک | 200 گرم در 500 لیتر آب |
| سرکه | 2 لیتر در 500 لیتر آب |
| آمونیاک | 150 گرم در 500 لیتر آب |
ضدعفونی آب مصرفی طیور
آب مصرفی طیور را نیز می‌توان قبل از مصرف ضدعفونی کرد.
جدول شماره 3 غلظت مواد ضدعفونی برای این منظور می‌باشند.
جدول شماره 3
غلظت مواد ضدعفونی کننده آب مصرفی طیور
| مواد ضدعفونی کننده | مقدار مصرف |
| کلر 5 درصد | 140 گرم در 500 لیتر آب |
| ید 18.5 درصد | 350 گرم در 500 لیتر آب |
| آب‌اکسیژنه 35 درصد | 20 گرم در 500 لیتر آب |
ضدعفونی آب مصرفی طیور باعث کاهش تعداد میکروارگانیزمها، کندی رشد جلبک‌ها و عدم رسوب املاح در سطح داخلی لوله‌ها می‌گردد.
باید توجه داشت که 48 ساعت قبل از مصرف واکسن‌های آشامیدنی و 24 ساعت بعد از مصرف این واکسن‌ها از مصرف آب ضدعفونی شده برای طیور اکیداً خودداری شود، بعلاوه موارد زیر در رابطه با ضدعفونی و شستشوی لوله‌های آبخوری باید کاملاً مورد توجه و عمل قرار گیرند.
1- قبل و بعد از شستشوی لوله‌ها با مواد شیمیائی، لوله‌ها را باید با آب تحت فشار بخوبی شستشو داد.
2- همچنانکه اشاره شد غلظت مواد شستشو دهنده را با توجه به وجود گله در سالن و یا خالی بودن سالن به دقت محاسبه و سپس مصرف کرد.
3- از مصرف مواد ضدعفونی کننده در آب قبل و بعد از مصرف واکسن‌های آشامیدنی اجتناب کرد.
4- هر بار بعد از مصرف دارو در آب، لوله‌ها را شستشو داد.
5- مصرف بعضی شستشو دهنده با تعدادی از داروها می‌تواند کمک به افزایش حلالیت آنها نماید، از جمله آمونیاک با غلظت کم باعث افزایش حلالیت سولفونامیدها و اسید سیتریک باعث افزایش حلالیت تتراسایکلین‌ها می‌شود.
6- سیستم آبرسانی سالن‌ها بعد از هر بار شستشوی لوله‌ها، به خوبی بررسی شود تا از وجود آب در آنها اطمینان حاصل شده و گله دچار بی‌آبی نشود.
7- در مصرف آب اکسیژنه دقت شود، چه این ماده می‌تواند باعث بروز جراحات پوستی و پوسیدگی لوله‌ها گردد.
8- املاح ید می‌توانند باعث خرابی لوله‌های گالوانیزه و سایر وسایل پلاستیکی سیستم آبرسانی شوند.
9- کلر در غلظت‌های زیاد می‌تواند باعث خرابی انواع فلزات و از جمله لوله‌های فولادی ضدزنگ گردد.
10- مواد شیمیائی پاک‌کننده لوله‌ها را نباید مخلوط با همدیگر مصرف کرد.
11- در صورت مصرف کلر، تهویه کافی در سالن باید وجود داشته باشد.
12- توجه شود طیور به آبی که به منظور شستشوی لوله‌ها مواد شیمیائی اضافه شده است به هیچ وجه دسترسی نداشته باشند چه این آب می‌تواند برای آنها سمی باشد.
تعیین کیفیت آب مصرفی طیور از نظر آلودگی میکربی:
برای آزمایش کیفیت آب مصرفی طیور از نظر آلودگی میکربی، پنج میلی‌لیتر آب را جداگانه از سه نقطه سالن بطور کاملاً استریل و طوریکه در هنگام نمونه‌برداری بوسیله گرد و خاک آلوده نشود در سه ظرف استریل برداشته و برای شمارش کلنی‌های میکربی مورد استفاده قرار می‌دهند.
تعداد کلنی‌های میکربی کمتر از 100 و تعداد کلنی‌های کلی‌فرم کمتر از 10 در هر نمونه نشان‌دهنده مناسب بودن آب برای مصرف طیور می‌باشند.