البته لازم به ذکر است وزن کم تخم مرغ و همچنین وزن بالاي تخم مرغ هر دو مشکلاتی را پیش خواهند آورد. وزن کم تخم مرغ از لحاظ مسائل اقتصادي و سود حاصل از پرورش مرغ تخم گذار می تواند اهمیت داشته باشد. ولی از طرف دیگر وزن بالاي تخم مرغ علاوه بر اینکه در درجه بندي تخم مرغ می تواند موثر باشد در مسائل مربوط به کیفیت پوسته تخم مرغ و همچنین مشکلاتی چون پرولاپس میتواند تأثیرات منفی داشته باشد. لذا هرگونه تغییر که از آن طریق بخواهیم وزن تخم مرغ را تحت تأثیر قرار دهیم بایستی کاملاً با برنامه ریزي و در نظر گرفتن مسائل جالبی انجام گردد. در این مقاله سعی خواهد شد به بررسی عوامل تأثیر گذار بر وزن تخم مرغ پرداخته شود.

ژنتیک
وزن تخم مرغ در انواع مختلف نژاد ها متفاوت است. به طوري که در برخی از سویه هاي تجاري وزن تخم مرغ بالاتر میباشد. البته لازم به ذکر است آنچه که در راهنماهاي پرورش در مورد وزن تخم مرغ اشاره شده است کاملاً دقیق و قابل پیش بینی نیست و در عمل کمی تنوع مشاهده می شود. در جدول ذیل که به مقایسهي چند نژاد مختلف تخمگذار پرداخته شده است این موضوع به خوبی نشان داده شده است. نوع نژادها در این جدول ذکر نشده است و اشاره به این جدول صرفاً جهت نشان دادن تأثیر نژاد بر وزن تخم مرغ می باشد. همان طور که مشاهده می شود نوع نژاد مرغ تخم گذار بر وزن تخم مرغ موثر است. پس با توجه به جدول فوق می توان به این نتیجه رسید جهت رسیدن به وزن تخم مرغ مورد نظر، توجه به نژاد مناسب براي پرورش اهمیت دارد. دوران پرورش پولت وزن مرغ در زمان بلوغ اهمیت بسیار بالایی در وزن تخم مرغ دارد. به طوري که افزایش وزن مرغ در سن بلوغ منجر به افزایش وزن تخ ممرغ در دوران تولید خواهد گردید. لازم به ذکر است تمامی شرایط مدیریتی در دوران پرورش می تواند وزن بلوغ مرغ تخمگذار را تحت تأثیر قرار دهد. عواملی همچون دماي محیط، نوع تغذیه، شرایط نوردهی و غیره. همانطور که در جدول صفحه بعد مشاهده می شود، افزایش وزن بلوغ در مرغ تخمگذار منجر به افزایش وزن تخم مرغ شده است. به طوري که مشاهده میشود که عقب انداختن سن بلوغ منجر به افزایش وزن مرغ تخمگذار در شروع دوران تولید خواهد شد و در نتیجه آن وزن تخم مرغ افزایش خواهد یافت. پس در مجموع می توان نتیجه گیري نمود یکی از عوامل تأثیر گذار بر وزن تخم مرغ، سن بلوغ جنسی و وزن بلوغ جنسی است که از آن طریق می توان وزن تخم مرغ را تغییر داد.

عوامل تغذیه ای
میزان روغن در خوراك می تواند وزن تخم مرغ را تحت تأثیر قرار دهد. البته آنچه که در بحث افزودن روغن به خوراك اهمیت دارد میزان لینولئیک اسید در خوراك می باشد. لینولئیک اسید یکی از اسیدهاي چرب ضروري است که باید در خوراك تأمین گردد. در جیره هایی که کمبود لینولئیک اسید وجود دارد افزودن روغن ذرت و یا روغن هایی که مقادیر کافی اسید لینولئیک در خوراك تأمین می کنند، می تواند وزن تخم مرغ را به شکل معنی داري تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال در جدول ذیل مشاهده میشود که بالا رفتن اسید لینولئیک منجر به افزایش وزن تخم مرغ می گردد. این موضوع بیشتر در جیره هایی بر پایه گندم اهمیت دارد. چرا که گندم حاوي مقادیر کمی اسید لینولئیک می باشد و می تواند منجر به کاهش وزن تخم مرغ گردد. در تحقیقات مختلف نشان داده شده است که رابطه اي مستقیم بین نوع چربی و وزن تخم مرغ وجود دارد. ارتباط این دو مربوط به میزان لینولئیک اسید در منابع مختلف چربی می باشد . به عنوان مثال در جدول ذیل مشاهده می گردد منابع چربی با مقادیر بالاتر لینولئیک اسید باعث بالا رفتن وزن تخم مرغ می گردد. با بررسی منابع علمی مختلف م یتوان به این نتیجه رسید که شاید میزان لینولئیک اسید در خوراك اهمیت بالاتري نسبت به انرژي خوراك دارد و تأثیر آن بر وزن تخم مرغ بالاتر از تأثیر میزان انرژي در خوراك است.

تاثیر اسیدهاي آمینه خوراك بر وزن تخم مرغ
به طور کلی هرگونه کمبود در میزان اسیدهاي آمینه ضروري منجر به کاهش تعداد و وزن تخم مرغ می گردد. در جدول صفحه بعد به عنوان مثال به افزودن ترئونین به جیره هاي با کمبود این اسیدآمینه و تأثیر آن بر وزن تخم مرغ اشاره شده است. البته بین اسید هاي آمینه ضروري، متیونین از مهمترین اسیدهاي آمینه ضروري تأثیرگذار بر وزن تخم مرغ می باشد.

مدیریت تغذیه
هرگونه کاهش دسترسی به آب و خوراك می تواند تعداد و وزن تخم مرغ را تحت تأثیر قرار دهد. به طوري که کمبود تعداد آبخوري و دانخوري می تواند میزان تولید و وزن تخم مرغ را کاهش خواهد داد . همچنین شکل فیزیکی خوراك نیز از عوامل دیگري است که می تواند وزن تخم مرغ را تحت تأثیر قرار دهد. خوراکی پلت و یا کرامبل با توجه به افزایش قابلیت هضم و جذب باعث افزایش وزن تخم مرغ خواهد گردید. همچنین در خوراك پودري ( مش) نوع آسیاب و میزان آردینگی نیز بر وزن تخم مرغ تأثیر گذار است. به طوري که در جدول ذیل مشاهده می شود کاهش بیش از اندازه ذرات خوراك باعث کاهش وزن تخم مرغ می شود. لذا در خوراك پودري بایستی به کیفیت کار آسیاب توجه شود.

دمای بالا
وزن تخم مرغ به صورت معنی داري تحت تأثیر دماي محیط قرار دارد . لازم به ذکر است درصد تولید تخم مرغ نیز به شدت تحت تأثیر دماي محیط قرار دارد. در یکی از تحقیقات صورت گرفته در همین زمینه نشان داده شده است، با افزایش هر یک درجه سانتیگراد دماي محیط بین 23 تا 27 درجه ي سانتیگراد، وزن تخم مرغ به میزان 0.4 درصد کاهش پیدا می کند. البته در دماهاي بالاتر محیط، تأثیر بیشتري بر کاهش وزن تخم مرغ مشاهده میشود. به طوري که بالاي 28 درجه سانتیگراد این میزان کاهش وزن تخم مرغ به مقدار 0.8 درصد به ازاي هر یک درجه سانتیگراد خواهد رسید. جدول ذیل تأثیر دماهاي مختلف محیط را بر وزن تخم مرغ نشان می دهد . البته در این جدول مقادیر مختلف انرژي قابل متابولیسم نیز نظر گرفته شده است. به طور کلی در منابع علمی مختلف اشاره شده است که در شرایط دماي بالاي محیطی بهتر است از مقادیر بالاتر انرژي قابل متابولیسم در خوراك استفاده شود. چرا که با افزایش دماي محیط مصرف خوراك کاهش پیدا کرده و با افزایش غلظت مواد مغذي در خوراك همچون انرژي م یتوان صدمات ناشی از افزایش دماي محیط را کاهش داد. شرایط رشد پر در مرغ هاي تخمگذار نیز در میزان تحمل شرایط گرماي اهمیت دارد که در نتیجه آن م یتواند وزن تخ ممرغ را تحت تأثیر قرار دهد.

نتیجه گیری
وزن تخم مرغ تحت تأثیر عوامل متعددي قرار دارد. پس میتوان با تغییر بعضی شرایط، وزن تخم مرغ را تحت تأثیر قرار داد. بخشی از این روش ها مربوط به دوران پرورش و مدیریت سالنهاي پرورش مرغ تخم گذار می باشد و برخی دیگر مربوط به تغذیه است. البته ذکر این نکته ضروري به نظر می رسد که هر گونه تغییرات وزن تخم – مرغ بایستی کاملاً با برنامه ریزي صورت گیرد. به طوري که همان طور که وزن پایین تخم مرغ ممکن است از نظر اقتصادي چندان براي پرورش دهندگان مطلوب نباشد، وزن بالاي تخم مرغ نیز ممکن است پرورش دهندگان را با مشکلاتی همچون کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ مواجه کند.

دکتر مصطفی لطفی