مدیریت جوجه های گوشتی در ارتفاعات بالا از سطح دریا

image
یکی از مشکلاتی که پرورش دهندگان مرغ گوشتی در ارتفاعات بالا از سطح دریا با آن مواجهند مشکلات متابولیکی و در رأس آن سندرم آسیت می­باشد. این سندرم در اثر تجمع مایعات در محوطه شکمی و در نتیجه آن تلفات در سنین 4 تا 6 هفتگی اتفاق می­افتد. البته سندرم آسیت تحت تأثیر عوامل مختلفی می­باشد، ولی ارتفاعات بیش از 1200 متر از سطح دریا می­تواند بروز سندرم آسیت در گله را به طور چشمگیری افزایش دهد.
image

مقالات title-starter

این موضوع می­تواند برای شهرهایی همچون شهرکرد نگران کننده باشد.  این مشکل در کشورهایی همچون مکزیک، کلمبیا، اکوادور و … با ارتفاع 2000 تا 2800 متر از سطح دریا مشکلاتی را بوجود آورده است. میزان تلفات در چنین کشورهایی بین 8 تا 12 درصد بوده است که در برخی موارد به 25 درصد نیز می­ رسد. ولی در برخی از همین کشورها، بعضی پرورش دهندگان با به کار بردن برخی روش های مدیریتی توانسته ­اند گله های خود را با تلفات حدود 3 تا 5 درصد پرورش دهند.

ردیفنام شهراستانارتفاع از سطح دریا
۱شهرکردچهارمحال وبختیاری۲،۰۶۰ متر
۲یاسوجکهگیلویه و بویراحمد۱،۸۱۶ متر
۳کرمانکرمان۱،۷۵۶ متر
۴همدانهمدان۱،۷۴۱ متر
۵اراکمرکزی۱،۷۰۸ متر
۶زنجانزنجان۱،۶۳۸ متر
۷اصفهاناصفهان۱،۵۷۰ متر
۸شیرازفارس۱،۵۱۹ متر
۹سنندجکردستان۱،۴۶۳ متر
۱۰بیرجندخراسان جنوبی۱،۴۴۴ متر
۱۱ایلامایلام۱،۳۸۷ متر
۱۲کرجالبرز۱،۳۸۰ متر
۱۳کرمانشاهکرمانشاه۱،۳۷۴ متر
۱۴تهرانتهران۱،۳۶۸ متر
۱۵ارومیهآذربایجان غربی۱،۳۶۳ متر
۱۶خرم‌آبادلرستان۱،۳۴۷ متر
۱۷تبریزآذربایجان شرقی۱،۳۴۵ متر
۱۸زاهدانسیستان و بلوچستان۱،۳۴۴ متر
۱۹اردبیلاردبیل۱،۳۳۸ متر
۲۰سمناناستان سمنان۱،۱۳۰ متر
۲۱قزوینقزوین۱،۲۷۹ متر
۲۲یزدیزد۱،۲۳۰ متر
۲۳بجنوردخراسان شمالی۱،۰۸۶ متر
۲۴مشهدمشهد۱،۰۶۵ متر
۲۵قمقم۹۳۲ متر
۲۶گرگانگلستان۱۷۴ متر
۲۷ساریمازندران۵۴ متر
۲۸اهوازخوزستان۱۰ متر
۲۹بندرعباسهرمزگان۹ متر
۳۰بوشهربوشهر۴ متر
۳۱رشتگیلان۴ متر

همان طور که مشاهده می­شود در بسیاری از استان­های کشورمان در صورتی که مدیریت صحیح اجرا نگردد، سندرم آسیت می­تواند مشکلات بسیاری ایجاد نماید.

آسیت در نتیجه کمبود اکسیژن در دسترس برای عضلات و افزایش نیاز­های متابولیکی بوجود می­آید. بطن راست قلب که خون را به سمت شش­ها پمپ می­کند سعی می­کند که کمبود اکسیژن را با افزایش پمپاژ جبران کند. همه این عوامل منجر به بروز آسیت در گله و افزایش تلفات خواهد گردید.

فاکتور­های متعددی وجود دارد که می­تواند منجر به کمبود اکسیژن در عضلات شود. یکی از مهمترین فاکتورها که منجر به کمبود اکسیژن می­شود، ارتفاع محل پرورش از سطح دریا می­باشد. به طوری که هر چقدر ارتفاع از سطح دریا افزایش می­یابد میزان غلظت اکسیژن در هوا کاهش پیدا می­کند. درجدول ذیل به خوبی این موضوع قابل ملاحظه است:

ارتفاع از سطح دريافشار آتمسفر (میلیمتر جیوه)غلظت اکسيژن
کنار دريا ( همسطح)760159
1000 متر660143
2000 متر560127
3000 متر460112
4000 متر41096
8000 متر2505

با این وجود بسیاری فاکتور­های دیگر بطور مستقیم یا غیر مستقیم عملکرد دستگاه تنفسی را تغییر می­دهند. ارتفاع از سطح دریا موضوعی است که چندان قابل تغییر نیست. چرا که مرغداری­ هایی که در ارتفاعات بلند تأسیس شده ­اند چاره­ای جز به کار بردن روش­های مدیریتی مناسب جهت کنترل آسیت ندارند.

یکی از مهمترین موارد تأثیر گذار بر بروز آسیت در گله­های گوشتی، جوجه ­های با کیفیت پایین می­باشد که سیستم تنفسی ناقص یا آسیب دیده دارند. موارد دیگری همچون گرد و خاک، آمونیاک سالن، واکسیناسیون نامناسب، بیماری­های تنفسی همچون آسپرژیلوس­ها و دیگر بیماری­هایی که باعث ضعف سیستم ایمنی و آلودگی خوراک می­ شود همه از عواملی هستند که می­تواند بروز سندرم آسیت در گله را شدت دهند.

یکی از فاکتور­های مهم که باعث افزایش نیاز متابولیک به اکسیژن می­شود دمای پایین سالن می­ باشد. سالن­های که به خوبی ایزوله نشده ­اند و دما به خوبی در آنها قابل کنترل نیست این مشکل را ایجاد می­ کنند. بخصوص از زمانی که هزینه­های سوخت افزایش یافته است این مشکل بیشتر محسوس است. در سرما پرنده برای کنترل دمای بدن خود متابولیسم را افزایش می­ دهد که در نتیجه آن نیاز به اکسیژن نیز افزایش می­یابد. این در حالی است که پرنده­ های با سن کم نمی­توانند به خوبی متابولیسم بدن خود را تنظیم کنند. مخصوصاً اگر بستر به خوبی گرم نشده باشد مستقیماً سلامت پرنده را تحت تأثیر قرار می­دهد که همین انتقال سرما از بستر به بدن پرنده علاوه بر این که پرنده را به انواع بیماری­ها مستعد می­ کند می­تواند یکی از عوامل اصلی بروز آسیت در آینده باشد. لذا دمای مناسب سالن در روزهای ابتدائی پرورش یکی از مواردی است که می­تواند گله را از دچار شدن به سندرم آسیت در آینده محافظت کند.

یکی دیگر از عوامل مهم که میزان احتیاج به اکسیژن را افزایش می­دهد سرعت رشد بالا می ­باشد. علی­ الخصوص در خروس­ها این مشکل بیشتر است چرا که سرعت رشد بالاتری دارند. لذا کنترل سرعت رشد یکی دیگر از نکاتی است که می­تواند بروز آسیت در گله را کاهش دهد. در ادامه به توضیح و بررسی بیشتر روش­های مدیریتی جهت کنترل آسیت در گله­های مرغ گوشتی خواهیم پرداخت.

روش­های مدیریتی

کیفیت جوجه

هر هفته جوجه­ های دهیدراته و حذفی که مستعد بروز آسیت در آینده خواهند بود جمع آوری شود. همچنین مدیران فارم باید حساسیت بالایی نسبت به شرایط انتقال جوجه ­ها داشته باشند. هر گونه شرایط نامناسب هنگام انتقال جوجه از کارخانه­های جوجه­ کشی به فارم­های پرورش طیور می­تواند پرنده را به بروز سندرم آسیت در آینده مستعد نماید. همچنین موارد زیادی در پروسه جوجه ­کشی وجود دارد که می­تواند بر کیفیت جوجه تأثیرگذار باشد. ولی در مجموع این مسائل از کنترل پرورش ­دهنده مرغ گوشتی خارج است. یکی از مهمترین مسائل موضوع تهویه در کارخانه جوجه­ کشی و کیفیت ماشین آلات جوجه­ کشی می­باشد. این نکته علی ­الخصوص زمانی اهمیت بالایی دارد که جوجه ­ها می­خواهند از تخم خارج شوند. این زمان دقیقاً موقعی است که دستگاه تنفس در حال بلوغ و تکامل است. اگر تهویه در این زمان ناکافی باشد پرنده­ ها مستعد بروز آسیت در آینده خواهند شد.

کنترل دما

نکته بسیار مهم در کنترل دما شرایط سالن می ­باشد. به طوری که سالن بایستی کاملاً ایزوله باشد. بستر مناسب که ارتفاعی حدود 10 سانتی متر داشته باشد یکی از نکات مدیریتی مهم علی­ الخصوص در زمستان می­ باشد. گرم کردن کامل و مناسب سالن پیش از رسیدن جوجه ­ها یکی دیگر از نکاتی است که اهمیت بالایی دارد. 24 ساعت پیش از ورود جوجه ­ها به سالن، بایستی تجهیزات گرم کننده سالن را راه اندازی نمود تا دمای مورد نیاز در هنگام ورود جوجه­ ها تأمین شود. اگر دمای بستر مناسب نباشد و پرنده احساس سرما کند به خوبی آب و خوراک را مورد استفاده قرار نمی ­دهد و همین مسئله موجب افزایش تلفات در جوجه­ها و افزایش جوجه ­های حذفی خواهد شد. در واقع در تحقیقات صورت گرفته در فارم­های پرورشی در ارتفاعات، نشان داده شد دمای 34 تا  35 درجه سانتیگراد در هفته اول پرورش بروز آسیت را نسبت به گله­ هایی که در هفته اول در دمای 32 درجه سانتیگراد پرورش داده شده بودند کاهش داد. این اندازه گیری در ارتفاع 8 سانتی متر از سطح بستر به انجام رسید. در این تحقیق پرنده­ هایی که در ارتفاع 2600 متر پرورش داده شدند مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق در یک سالن دمای 35 درجه سانتیگراد برای هفته اول در نظر گرفته شد و در سالن دیگر دمای 32 درجه سانتیگراد. در سالنی که هفته اول در دمای 35 درجه سانتیگراد پرورش داده شده بودند تلفات حدود 3 درصد محاسبه گردید و در سالن دیگر حدود 9 درصد. این محاسبه­ی تلفات در 38 روزگی به انجام رسید. این موضوع در مقاله­ای که توسط کمپانی هوبارد منتشر شده است عنوان گردیده است و نتیجه بررسی نتایج مرغدارانی است که در مناطق مرتفع مشغول به فعالیت طیور گوشتی می ­باشند. در این جا لازم به ذکر است که اجرای این روش در مرغداری­ های کشورِ ما نیاز به بررسی­ های بیشتر توسط مرغداران دارد. لذا اهمیت رعایت دمای مناسب در هفته اول موضوعی است که میزان تلفات در آینده را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

کنترل رشد

سرعت رشد و کنترل آن یکی دیگر از مواردی است که بروز سندرم آسیت را در گله­ های پرورش مرغ گوشتی تحت تأثیر قرار می­ دهد. در واقع کنترل سرعت رشد می­تواند بروز آسیت در گله را تا حد زیادی کنترل کند. سرعت رشد در خروس­ها بالاتر از پرنده ­های ماده می­باشد و لذا جدا سازی پرنده­ های نر و ماده می­تواند در کنترل سرعت رشد و رسیدن به موفقیت در کنترل رشد تأثیر بسزایی داشته باشد. برنامه محدودیت خوراک یکی از روش­هایی است که می­توان بوسیله آن سرعت رشد را کنترل نمود. در یکی از مقالات منتشر شده از سوی کمپانی هوبارد، جدول ذیل جهت تغذیه و کنترل سرعت رشد در ارتفاعات 1800 تا 2500 متر از سطح دریا پیشنهاد شده است.

وزن پیشنهادی (گرم)
هفتهخروسمرغمخلوط
اول140140140
دوم350344347
سوم650634642
چهارم110010401070
پنجم160015001550
ششم224019802110
خوراک مصرفی پیشنهادی (گرم)
هفتهخروسمرغمخلوط
اول125125125
دوم278278278
سوم476476476
چهارم715675695
پنجم1002938970
ششم137212541313

البته نکته ­ای که ذکر آن بسیار ضروری به نظر می­رسد، این است که مقادیر مصرف خوراک و محدودیت آن و وزن هدف در سنین مختلف تا حدود زیادی تحت تأثیر کیفیت خوراک، دمای سالن و غیره قرار دارد و لذا برنامه محدودیت خوراک موفق از سالنی به سالن دیگر متفاوت است و جدول ذیل صرفاً به عنوان یک راهنما مطرح گردیده است و خود پرورش دهنده است که با توجه به این جدول و با توجه به شرایط سالن و منطقه خود بایستی به انتخاب یک روش مناسب جهت کنترل سرعت رشد اقدام نماید. وزن کشی دقیق و به موقع در موفقیت این روش اهمیت بالایی دارد. وزن کشی به میزان دوبار در هفته و یا حداقل یک بار در هفته به موفقیت این روش کمک بسیاری خواهد کرد.

شکل فیزیکی خوراک

استفاده از خوراک با شکل فیزیکی کرامبل به جای خوراک پلت یکی از روش­ هایی است که می تواند تا حد زیادی به کنترل آسیت کمک کند. در واقع استفاده از خوراک کرامبل هم بسیاری از محاسن خوراک پلت را دارا می­ باشد و هم از طرفی با افزایش زمان مصرف خوراک می­تواند تا حدودی سرعت رشد را کاهش دهد.

برنامه ­های نوری

با افزایش ساعات تاریکی نیز می­توان تا حدودی سرعت رشد را کنترل نمود. موضوع نوردهی و روش­های کاربردی آن موضوعی است که در آینده به طور کامل تری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

برنامه­ های واکسیناسیون

تمامی بیماری­ها می­تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر بروز آسیت در گله تأثیر بگذارد. علی­ الخصوص بیماری­های تنفسی همچون برونشیت، نیوکاسل، مایکو پلاسما و کولی باسیلوس­ها. به کارگیری روش­های جلوگیری از بروز چنین بیماری­هایی در سالن­هایی که در مناطق مرتفع واقعند اهمیت بالایی دارد. این برنامه­ها شامل بیوسکیوریتی مناسب در گله ­ها و انواع روش­های واکسیناسیون صحیح در گله­ ها می­باشد.

جمع بندی

بروز آسیت در گله­ هایی گوشتی که در مناطق مرتفع پرورش داده شوند یکی از مسائلی است که پرورش دهندگان را با مشکل مواجه می­کند. ولی تجربه نشان داده است که با بکارگیری روش­های مدیریتی مناسب همچون کنترل سرعت رشد می­توان بروز این سندرم در گله را تا حد زیادی کاهش دهد. لازم به ذکر است این کاهش سرعت رشد و ضریب تبدیل نهایی در این روش­های مدیریتی در نهایت قابل قبول خواهد بود. اگر چه سرعت رشد و وزن نهایی تا حدی کاهش می­یابد ولی کاهش میزان تلفات خود بسیاری از این مسائل را خواهد پوشاند.


دکتر مصطفی لطفی

محصولات

رمد شل

پاناسه آ

همه
کنسانتره طیور
کنسانتره طیور
مکمل ویتامینه – معدنی
مکمل ویتامینه – معدنی
سایر محصولات
سایر محصولات